Sakrament Eucharystii^[1]

208. Co to jest Święta Eucharystia ^[2]?

Święta Eucharystia jest sakramentem, w którym Jezus Chrystus ofiaruje za nas samego siebie, swoje Ciało i swoją Krew, żebyśmy z miłości ofiarowali Mu siebie i żebyśmy zjednoczyli się z Nim w Komunii Świętej. W ten sposób staniemy się jednym Ciałem Chrystusa, Kościołem. (KKK [3] 1322, 1324, 1409)
Eucharystia jest po chrzcie i bierzmowaniu trzecim sakramentem wtajemniczenia chrześcijańskiego w Kościele katolickim. Eucharystia jest mistycznym centrum wszystkich tych sakramentów, ponieważ historyczna ofiara Jezusa na krzyżu uobecnia się podczas przeistoczenia w sposób ukryty i bezkrwawy. Zatem celebracja Eucharystii stanowi ?źródło i szczyt całego życia chrześcijańskiego? (Sobór Watykański II, Lumen gentium, 11). Ku niej wszystko zmierza, ponad nią nie ma nic wyżej, po co jeszcze można by sięgać. Gdy spożywamy połamany chleb, jednoczymy się z miłością Jezusa, który złożył za nas na drzewie krzyża swoje Ciało. Kiedy pijemy z jednego kielicha, jednoczymy się z Tym, który ofiarując się za nas, przelał nawet swoją Krew. Nie wymyśliliśmy tego rytuału. Sam Jezus sprawował z uczniami Ostatnią Wieczerzę i uprzedził w niej swoją śmierć. Dał się swoim uczniom w znaku chleba i wina i polecił im odtąd i po Jego odejściu celebrować Eucharystię. ?Czyńcie to na moją pamiątkę? (1Kor 11,24).

209. Kiedy Chrystus ustanowił Eucharystię?

Jezus ustanowił Eucharystię w wigilię swojej śmierci, ?tej nocy, której został wydany? (1Kor 11,23), kiedy w Wieczerniku w Jerozolimie zgromadził wokół siebie Apostołów i sprawował wraz z nimi Ostatnią Wieczerzę. (KKK1323, 1337-1340)

210. W jaki sposób Jezus ustanowił Eucharystię?

?Ja bowiem otrzymałem od Pana to, co wam przekazałem: Pan Jezus tej nocy, której został wydany, wziął chleb, odmówił modlitwę dziękczynną, połamał i powiedział: To jest moje Ciało za was. Czyńcie to na moją pamiątkę. Podobnie po wieczerzy wziął kielich, mówiąc: Ten kielich jest nowym przymierzem w mojej Krwi. Ilekroć z niego pić będziecie, czyńcie to na moją pamiątkę? (1 Kor 11, 23-25).
Ta najstarsza relacja o wydarzeniach w Wieczerniku pochodzi od Pawła Apostoła, który sam nie był ich naocznym świadkiem, ale spisał to, co jako świętej tajemnicy strzegła wspólnota pierwszych chrześcijan i co celebrowano podczas liturgii.

211. Jak ważna jest Eucharystia dla Kościoła?

Celebrowanie Eucharystii jest punktem kulminacyjnym życia chrześcijańskiej wspólnoty. W niej wspólnota staje się Kościołem. (KKK 1325)
Nie dlatego, że dajemy na tacę, nie dlatego, że się dobrze czujemy, czy dlatego, że przypadkowo zostaliśmy zaliczeni do jakieś parafii, jesteśmy Kościołem, ale dlatego, że w Eucharystii karmimy się Ciałem Chrystusa i nieustannie jesteśmy przemieniani w Ciało Chrystusa.

212. Jakie istnieją inne nazwy uczty Jezusa z nami i co oznaczają?

Rozmaite nazwy wskazują na niezgłębioną tajemnicę: Najświętsza Ofiara, Msza Święta, ofiara Mszy Świętej, Wieczerza Pańska, Łamanie Chleba, Zgromadzenie eucharystyczne, Pamiątka Męki, Śmierci i Zmartwychwstania, Święta i Boska Liturgia, Święte Misteria, Komunia Święta [4].
Najświętsza Ofiara, Msza Święta, ofiara Mszy Świętej – ofiara Chrystusa, która udoskonala i przewyższa wszystkie ofiary, uobecnia się w celebracji eucharystycznej. Kościół i wierni sami również swoim poświęceniem włączają się w ofiarę Chrystusa. Słowo ?Msza? pochodzi od łac. rozesłanie wiernych. Ite, missa est – Idźcie, jesteście posłani!

Wieczerza Pańska – każda ofiara eucharystyczna jest zawsze tą ucztą, którą Jezus spożył ze swoimi uczniami, a jednocześnie antycypacją uczty, którą Pan będzie celebrował wspólnie z odkupionymi na końcu wszystkich dni. Nie my, ludzie, sprawujemy liturgię. To Pan jest tym, który wzywa na liturgię i jest w niej mistycznie obecny.

Łamanie chleba – łamanie chleba było żydowską ucztą rytualną, do której Jezus nawiązuje podczas Ostatniej Wieczerzy, aby dać wyraz swojemu poświęceniu ?dla nas? (Rz 8, 32). Przy ?łamaniu chleba? uczniowie rozpoznali Go po Jego Zmartwychwstaniu. Mianem ?Łamania chleba? pierwotny Kościół określał swoje zgromadzenia eucharystyczne.

Zgromadzenie eucharystyczne – celebracja Uczty Pańskiej jest wielkim dziękczynieniem wypowiadanym w zgromadzeniu, które jest widzialnym znakiem Kościoła.

Pamiątka Męki, Śmierci i Zmartwychwstania – wspólnota nie tylko celebruje liturgię eucharystyczną, lecz odkrywa i celebruje wciąż na nowo rzeczywistość zbawczego przejścia Chrystusa przez cierpienie i śmierć do życia.

Święta i Boska Liturgia, Święte Misteria – w celebrowanej Eucharystii jedno święto obchodzą Kościół niebiański i ziemski. Ponieważ dary eucharystyczne, w których jest obecny Chrystus, w pewnej mierze są czymś najświętszym na świecie, mówi się również o Najświętszym Sakramencie.

Komunia Święta – ponieważ podczas Mszy Świętej jednoczymy się z Chrystusem i przez Niego ze sobą nawzajem, mówi się o Komunii Świętej (łac. communio – wspólnota).

213. Jakie są części stałe Mszy Świętej?

Każda Msza Święta (Liturgia Eucharystii) składa się z dwóch zasadniczych części: liturgii słowa i liturgii eucharystycznej w sensie ścisłym. (KKK 1346-1347)
W czasie liturgii słowa słyszymy czytania ze Starego i Nowego Testamentu oraz Ewangelię. Poza tym jest miejsce na homilię i modlitwę wstawienniczą. W następującej po niej liturgii eucharystycznej składane są chleb i wino, potem konsekrowane i podawane wiernym w Komunii.

214. Jakie są części Mszy Świętej?

Mszę Świętą rozpoczyna zebranie wiernych i wejście kapłana oraz służby ołtarza (ministrantów, lektorów, kantorów itd.). Po pozdrowieniu następuje spowiedź powszechna, którą zamyka sekwencja Kyrie. W niedziele (poza okresem Wielkiego Postu i Adwentu) i uroczystości śpiewa się lub recytuje hymn Chwała. Kolekta wprowadza do jednego lub dwóch czytań ze Starego i Nowego Testamentu, po którym następuje lub które rozdziela psalm responsoryjny. Przed proklamowaniem Ewangelii intonuje się Alleluja. Po fragmencie Ewangelii w niedzielę i dni świąteczne (czasami w dzień powszedni) kapłan lub przynajmniej diakon wygłasza kazanie (homilię). Również jedynie w niedziele i dni świąteczne wspólnota wspólnie wyznaje wiarę (Credo), do którego dołączone są prośby. Druga część Mszy Świętej zaczyna się przygotowaniem darów, które kończy modlitwa nad darami. Punktem kulminacyjnym liturgii eucharystycznej jest modlitwa eucharystyczna, którą rozpoczyna prefacja i śpiew (Sanctus). Bezpośrednio potem następuje przeistoczenie darów chleba i wina w Ciało i Krew Chrystusa. Modlitwę eucharystyczną zamyka Doksologia, która stanowi pomost do Modlitwy Pańskiej. Potem następuje modlitwa o pokój i znak pokoju, śpiew ?Baranku Boży?, połamanie Chleba eucharystycznego i udzielenie świętych darów wiernym, z reguły tylko pod postacią Ciała Chrystusa. Mszę Świętą kończy chwila modlitewnego skupienia, dziękczynienia, modlitwa na zakończenie i błogosławieństwo udzielone przez kapłana. (KKK 1348-1355)

Sekwencje KYRIE [5]:
K.: Panie zmiłuj się nad nami!
W.: Panie zmiłuj się nad nami!
K.: Chryste, zmiłuj się nad nami!
W.: Chryste, zmiłuj się nad nami!
K.: Panie zmiłuj się nad nami!
W.: Panie zmiłuj się nad nami!
K.: Kyrie eleison! W. Kyrie eleison!
W.: Christe eleison! W. Christe eleison!
K.: Kyrie eleison! W. Kyrie eleison!

Hymn CHWAŁA [6]:
Chwała na wysokości Bogu, a na ziemi pokój ludziom dobrej woli. Chwalimy Cię. Błogosławimy Cię. Wielbimy Cię. Wysławiamy Cię. Dzięki Ci składamy, bo wielka jest chwała Twoja. Panie Boże, Królu nieba, Boże, Ojcze wszechmogący. Panie, Synu Jednorodzony, Jezu Chryste. Panie Boże, Baranku Boży, Synu Ojca. Który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się nad nami. Który gładzisz grzechy świata, przyjm błaganie nasze. Który siedzisz po prawicy Ojca, zmiłuj się nad nami. Albowiem tylko Tyś jest święty Tylko Tyś jest Panem. Tylko Tyś Najwyższy, Jezu Chryste. Z Duchem Świętym w chwale Boga Ojca. Amen.

Gloria in excelsis Deo et in terra pax hominibus bonae voluntatis. Laudamus te. Benedicimus te. Adoramus te. Glorificamus te. Gratias agimus tibi propter magnam gloriam tuam, Domine Deus, Rex coelestis, Deus Pater omnipotens. Domine Fili unigenite, Iesu Christe, Domine Deus, Agnus Dei, Filius Patris, qui tollis peccata mundi, miserere nobis; qui tollis peccata mundi, suscipe deprecationem nostram. Qui sedes ad dexteram Patris, miserere nobis. Quoniam tu solus Sanctus, tu solus Dominus, tu solus Altissimus, Iesu Christe, cum Sancto Spiritu in gloria Dei Patris. Amen.

Śpiew SANCTUS [7]:
Święty, Święty, Święty, Pan Bóg Zastępów. Pełne są niebiosa i ziemia chwały Twojej. Hosanna na wysokości. Błogosławiony, który idzie w imię Pańskie. Hosanna na wysokości.

Sanctus, Sanctus, Sanctus, Dominus Deus Sabaoth. Pleni sunt caeli et terra gloria tua. Hosanna in excelsis. Benedictus qui venit in nomine Domini. Hosanna in excelsis.

Śpiew BARANKU BOŻY [8]:
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się nad nami. Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się nad nami. Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, obdarz nas pokojem.

Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, mieserere nobis.
Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, mieserere nobis.
Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, dona nobis pacem.

215. Kto przewodniczy liturgii Eucharystii?

Właściwie podczas Liturgii Eucharystii działa sam Chrystus. Reprezentuje Go biskup lub kapłan. (KKK 1348)
Zgodnie z wiarą w Kościoła, celebrans stoi przy ołtarzu in persona Christi capitis (łac. w osobie Chrystusa, Głowy). Oznacza to, że kapłan nie tylko działa zamiast czy na zlecenie Chrystusa, lecz na podstawie święceń jest Chrystusem, który jako Głowa Kościoła działa przez niego.

216. W jaki sposób Chrystus jest obecny podczas celebrowania Eucharystii?

Chrystus w sakramencie Eucharystii jest obecny mistycznie, ale realnie. Tak często jak Kościół wypełnia nakaz Jezusa: ?Czyńcie to na moją pamiątkę? (1 Kor 11,25), łamie chleb i bierze kielich, dzieje się to samo, co wydarzyło się wówczas: Chrystus naprawdę oddaje się za nas, a my naprawdę jesteśmy częścią Jego. Jednorazowa i niepowtarzalna ofiara Chrystusa na krzyżu uobecnia się na ołtarzu; dokonuje się dzieło naszego Odkupienia. (KKK 1362-1367)

217. Co dzieje się z Kościołem podczas celebrowania Eucharystii?

Za każdym razem, kiedy Kościół celebruje Eucharystię, staje u źródła, z którego sam na nowo wytryska: przez to, że Kościół ?je? Ciało Chrystusa, staje się Ciałem Chrystusa, co stanowi też inną nazwę Kościoła. W ofierze Chrystusa, który poświęca się nam cały, jest miejsce na całe nasze życie. Nasza praca i nasze cierpienie, nasze radości, wszystko możemy zjednoczyć z ofiarą Chrystusa. Kiedy w ten sposób się poświęcamy, zostajemy przemienieni: podobamy się Bogu i jesteśmy dla bliźnich jak dobry, pożywny chleb. (KKK 1368-1372, 1414)
Wciąż narzekamy na Kościół, jakby był tylko zgromadzeniem bardziej lub mniej dobrych ludzi. Tymczasem tak naprawdę Kościół jest tym, co codziennie mistycznie powstaje przy ołtarzu. Bóg daje się każdemu z nas i chce nas przemieniać przez Komunię z nim. Jako przemienieni powinniśmy przemieniać świat. Wszystko inne, czym Kościół jest ponad to, jest drugorzędne.

218. Jak we właściwy sposób powinniśmy uczcić Pana obecnego w chlebie i winie?

Ponieważ Bóg jest realnie obecny w konsekrowanym [9] chlebie i winie, musimy przechowywać te święte dary przejęci głęboką czcią i adorować naszego Pana i Odkupiciela obecnego w Najświętszym Sakramencie. (KKK 1378-1381, 1418)
Jeśli po Liturgii Eucharystii pozostały jeszcze konsekrowane hostie, przechowuje się je w świętych naczyniach w tabernakulum [10]. Ponieważ obecny jest w nim Najświętszy Sakrament, tabernakulum jest najczcigodniejszym miejscem w każdym kościele. Przed każdym tabernakulum powinniśmy uklęknąć. Na pewno ten, kto rzeczywiście podąża za Chrystusem, rozpoznaje Go w najuboższych i służy My w nich. Znajdzie jednak także czas na chwilę modlitwy przed tabernakulum i obdarzy eucharystycznego Pana swoją miłością.

219. Jak często chrześcijanin-katolik musi uczestniczyć w Liturgii Eucharystii?

W każdą niedzielę i święta nakazane chrześcijanin-katolik zobowiązany jest wziąć udział we Mszy Świętej. Kto rzeczywiście pragnie przyjaźni Jezusa, może częściej odpowiadać na osobiste zaproszenia Jezusa na ucztę. (KKK 1389, 1417)
?Obowiązek uczestnictwa w niedzielnej Mszy Świętej? to nieodpowiednie określenie dla prawdziwego chrześcijanina. To tak jakby istniał ?obowiązek całowania się? dla zakochanych. Nikt nie może mieć żywej relacji z Chrystusem, gdy nie pragnie iść tam, gdzie Jezus nas oczekuje. Stąd od wieków Msza Święta jest dla chrześcijan ?sercem niedzieli? i najważniejszym spotkaniem tygodnia.

220. Jak muszę się przygotować, aby móc przyjąć świętą Eucharystię?

Kto chciałby przyjąć świętą Eucharystię, musi być katolikiem. Jeśli uświadamia sobie, że popełnił grzech ciężki, powinien się wcześniej wyspowiadać. Zanim przystąpi się do ołtarza, należy pojednać się z bliźnimi. (KKK 1389, 1417)
Jeszcze przed kilkunastu laty należało przed Liturgią Eucharystii nic nie jeść przez co najmniej trzy godziny. W ten sposób trzeba było przygotować się do spotkania z Chrystusem w Komunii. Dzisiaj Kościół zaleca przynajmniej godzinę wstrzemięźliwości od pokarmów. Innym znakiem głębokiego szacunku jest odświętny, ładny strój – mamy przecież randkę z Panem świata.

221. W jaki sposób Komunia Święta mnie zmienia?

Każda Komunia Święta ściślej wiąże mnie z Chrystusem, czyni ze mnie żywą część Ciała Chrystusa, odnawia łaski, które otrzymałem na chrzcie i przy bierzmowaniu, jak również sprawia, że staję się mocniejszy w walce z grzechem. (KKK 1391-1397, 1416)

222. Czy Eucharystia może być udzielana także chrześcijanom, którzy nie są katolikami?

Komunia Święta jest wyrazem jedności Ciała Chrystusa. Do Kościoła katolickiego należy ten, kto w nim został ochrzczony, wyznaje jego wiarę i żyje z nim w jedności. Byłoby nonsensem, gdyby Kościół zapraszał do Komunii ludzi, którzy (jeszcze) nie podzielają wiary Kościoła i nie żyją jego życiem. Szkodziłoby to również wiarygodności znaku Eucharystii. (KKK 1398-1401)
Pojedynczy chrześcijanie prawosławni mogą prosić o udzielenie Komunii Świętej podczas katolickiej Mszy Świętej, ponieważ podzielają eucharystyczną wiarę Kościoła katolickiego, choć ich wspólnota nie żyje jeszcze w pełnej jedności z Kościołem katolickim. W przypadku członków innych wyznań chrześcijańskich wolno udzielić Komunii Świętej w sporadycznych wypadkach – gdy mamy do czynienia z sytuacją zagrożenia życia i z żywą wiarą takiej osoby w eucharystyczną obecność Chrystusa. Wspólne celebrowanie Eucharystii/Wieczerzy Pańskiej przez chrześcijan katolików i ewangelików jest celem wszystkich wysiłków ekumenicznych. Dzisiaj pozostaje ono jedynie pragnieniem. Zanim całego Ciała Chrystusa realnie nie będzie łączyć jedna wiara i nie będzie zebrane w jednym Kościele, udzielanie Komunii członkom wyznań chrześcijańskich wyrosłych z protestantyzmu jest czymś niewłaściwym i dlatego jest niedozwolone. Nabożeństwa ekumeniczne natomiast, podczas których chrześcijanie różnych wyznań modlą się razem, są dobre i są pragnieniem także Kościoła katolickiego.

223. W jaki sposób Eucharystia jest antycypacją życia wiecznego?

Jezus obiecał swoim uczniom, a wraz z nimi także nam, że pewnego dnia zasiądą z Nim do stołu. Dlatego każda Msza Święta jest ?pamiątką Męki, pełnią łaski, zadatkiem przyszłej chwały? (Kanon Rzymski). (KKK 1402-1405)

————————————
[1] Youcat, nr 208-223.

[2] Eucharystia (gr. eucharistia – dziękczynienie) początkowo oznaczała dziękczynienie, które pierwotny Kościół wypowiadał przed przeistoczeniem chleba i wina w Ciało i Krew Chrystusa. Później wyraz objął całą celebrację Mszy Świętej.

[3] Katechizm Kościoła Katolickiego.

[4] Komunia (łac. communio – wspólnota) oznacza przyjęcie Ciała i Krwi Chrystusa w przeistoczonych (konsekrowanych) darach chleba i wina. Komunia ma miejsce z reguły podczas Mszy Świętej, jednakże może być także udzielana w określonych przypadkach poza Mszą Świętą (np. Komunia dla chorych). Również Komunia pod postacią chleba jest pełną komunią z Chrystusem.

[5] Kyrie eleison (gr. Panie zmiłuj się) starożytne zawołanie, którym oddawano cześć bogom i władcom; wcześnie zaczęło być odnoszone do Chrystusa i ok. 500 roku nieprzetłumaczony zwrot przeszedł z liturgii greckiej do rzymskiej i zachodniej.

[6] Chwała (łac. gloria) pierwsze zdanie hymnu padło z ust anioła zwiastującego pasterzom radość Bożego Narodzenia (Łk 2,14). Wprowadza do starochrześcijańskiego hymnu, poświadczonego w obecnej formie od IXw.

[7] Sanctus (święty) jeden z najstarszych elementów Mszy Świętej pochodzi z VIII w. przed Chr. i nigdy nie wolno go opuścić. Śpiew stanowi połączenie wołania anioła z Iz 6,3 z odnoszonym do Chrystusa błaganiem i powitaniem zwartym w Ps 118,25n.

[8] Baranek Boży (łac. agnus Dei, zob. Wj 12), którego złożenie w ofierze wyzwoliło lud Izraela z niewoli egipskiej, został przez Jana Chrzciciela symbolicznie odniesiony do Jezusa (J 1,29: ?Oto Baranek Boży…?). Przez Jezusa, który jak baranek jest prowadzony na rzeź, jesteśmy wolni od grzechu i pojednani z Bogiem. Podczas Eucharystii wołanie do Chrystusa: ?Baranku Boży? ma charakter modlitwy litanijnej, a rozbrzmiewa na każdej Mszy Świętej od VII w.

[9] Konsekracja (łac. consecratio – święcenie) uroczyste poświęcenie. Podczas Mszy Świętej w momencie przeistoczenia konsekrowane chleb i wino stają się Ciałem i Krwią Chrystusa. Konsekruje się również biskupów, kapłanów i diakonów, jak też określone rzeczy, jak kościoły i ołtarze, na wyłączną służbę Bożą.

[10] Tabernakulum (łac. tabernaculum – chata, namiot). W nawiązaniu do starotestamentowej Arki Przymierza w Kościele katolickim w każdej świątyni zaczęto budować tabernakulum, czyli wykonaną z drogocennego materiału jakby szafkę służącą do przechowywania Najświętszego Sakramentu (Chrystusa pod postacią chleba).

Przygotowanie do 1. Komuniii Świętej w naszej parafii,  zobacz TUTAJ.